Γεώργιος Τερζής, MD
Χειρουργός Ορθοπαιδικός
Logo
Contact

Οστεοπόρωση

Οστεοπόρωση, Διάγνωση, Θεραπεία

Τα οστά είναι ένας ζωντανός ιστός, που αποτελείται κυρίως από ασβέστιο και πρωτείνη. Διαρκώς μια ποσότητα οστού απορροφιέται και μια ίση ποσότητα οστού κατασκευάζεται. Εάν αυτή η ισορροπία διαταραχθεί, αν δηλαδή το οστό που κατασκευάζεται είναι λιγώτερο από αυτό που απορροφιέται, τότε σιγά-σιγά αδυνατίζει και σπάει πιο εύκολα. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται οστεοπόρωση.

Τα οστά παύουν να αναπτύσσονται περίπου στο 35ο έτος της ζωής ενός ανθρώπου. Μετά από αυτή την ηλικία αρχίζει η απώλεια, που συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Συνολικά οι γυναίκες χάνουν 30-50% της μάζας των οστών τους και οι άνδρες 20-30%.

Στην Αμερική 44 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από οστεοπόρωση και περίπου 2 εκατομμύρια κατάγματα συμβαίνουν ανά έτος λόγω αυτής της πάθησης. 1 στις 2 γυναίκες και 1 στους 4 άνδρες μετά την ηλικία των 50, κινδυνεύουν να υποστούν οστεοπορωτικό κάταγμα.

Οι κάτωθι παράγοντες είναι γνωστό ότι ευνοούν την εμφάνιση αυτής της πάθησης:

  1. Προχωρημένη ηλικία
  2. Απουσία φυσικής δραστηριότητας
  3. Μειωμένα επίπεδα οιστρογόνων, όπως συμβαίνει στην εμμηνόπαυση
  4. Κληρονομικότητα (οικογενειακό ιστορικό καταγμάτων, λεπτή κατασκευή σώματος, ξανθή τριχοφυία, Καυκάσια ή Ασιατική φυλή)
  5. Αυξημένη κυκλοφορία στον οργανισμό κορτιζόνης ή θυρεοειδικών ορμονών είτε από ιατρική χορήγηση είτε από υπερπαραγωγή από τον ίδιο τον οργανισμό
  6. Κάπνισμα
  7. Υπερβολική λήψη αλκοόλ
  8. Κάποιες χρόνιες παθήσεις όπως διαβήτης, ηπατικά νοσήματα κ.α.

Κατά την εμμηνόπαυση, λόγω μειωμένων επιπέδων οιστρογόνων, οι γυναίκες χάνουν οστική μάζα με έναν πιο γρήγορο του συνήθους ρυθμό.

Η πρωτοπαθής οστεοπόρωση σχετίζεται με την ηλικία και δεν υπάρχουν άλλες αιτίες. Είναι πιο συχνή στις γυναίκες.

Η δευτεροπαθής οστεοπόρωση συμβαίνει όταν άλλοι παράγοντες ή αιτίες προκαλούν αδύνατα οστά, και είναι πιο συχνή στους άνδρες. Οι πιο συχνοί λόγοι της δευτεροπαθούς οστεοπόρωσης είναι:

  1. Παθήσεις του θυρεοειδή αδένα.
  2. Παθήσεις του παραθυρεοειδή αδένα.
  3. Παθήσεις του πεπτικού συστήματος που προκαλλούν δυσσαπορρόφηση.
  4. Αλκοολισμός
  5. Κάπνισμα
  6. Χρήση κάποιων φαρμάκων (ιδίως κορτιζόνης)

Διάγνωση

Απώλεια ύψους και καμπουριαστή στάση συνήθως είναι η πρώτη ένδειξη καθίζησης σπονδύλων, λόγω οστεοπόρωσης. 

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διάγνωση της πάθησης αυτής γίνεται όταν συμβεί ένα κάταγμα στη σπονδυλική στήλη, στο ισχίο, ή και στον καρπό και σπανιότερα σε άλλα σημεία του σώματος. Η πιθανότητα να συμβεί οστεοπορωτικό κάταγμα είναι μεγαλύτερη κατά πολύ αν έχει ήδη συμβεί στο παρελθόν κάποιο άλλο οστεοπορωτικό κάταγμα.

Είναι σημαντικό σε περιπτώσεις οσφυαλγίας, σε άτομα υψηλού κινδύνου για οστεοπόρωση, να γίνεται πάντα έλεγχος για πιθανό οστεοπορωτικό κάταγμα σπονδυλικής στήλης.

Η διάγνωση γίνεται από τον ειδικό ιατρό, με τη λήψη ιστορικού, κλινικής εξέτασης, μέτρησης οστικής πυκνότητας και τη διενέργεια αιματολογικοβιοχημικού ελέγχου για τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων που προκαλούν επίσης αδύνατα οστά, όπως η έλλειψη βιταμίνης D και ο υπερπαραθυρεοειδισμός. 

Η μέτρηση οστικής πυκνότητας γίνεται με τη μέθοδο Dual-energy x-rayabsorptiometry (DEXA). Είναι ανώδυνη και πολύ αξιόπιστη μέθοδος. Σήμερα γίνεται σε όλες τις γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση. Επίσης σε άνδρες και γυναίκες που έχουν κάποια πάθηση που προδιαθέτει σε οστεοπόρωση. 

Οι άνδρες είναι πολύ πιθανό να έχουν οστεοπόρωση αν:

  1. Είναι πάνω από 75 ετών
  2. Είναι λεπτοί
  3. Έχουν χάσει πάνω από 5% του σωματικού τους βάρους τα τελευταία 4 χρόνια
  4. Είναι καπνιστές
  5. Δεν έχουν φυσική δραστηριότητα

Πρόληψη

Μέχρι να φτάσει κανείς τα 35 έτη, που σταματά η ανάπτυξη των οστών αλλά και αργότερα καθώς μεγαλώνει, πρέπει να:

  1. Λαμβάνει επαρκείς ποσότητες ασβεστίου και βιταμίνης D
  2. Ασκείται ικανοποιητικά, ιδίως περπάτημα, τρέξιμο ή και χορός 3-4 φορές την εβδομάδα
  3. Αποφεύγει κάπνισμα και λήψη υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ

Με τον τρόπο αυτό χτίζει κανείς γερά οστά, και αυτό ξεπληρώνεται αργότερα με μικρότερες πιθανότητες οστεοπόρωσης και κινδύνου κατάγματος ισχίου και σπονδυλικής στήλης.

Θεραπεία

Χωρίς θεραπεία 12 στους 100 ασθενείς με οστεοπόρωση θα υποστούν κάποιου είδους κάταγμα μέσα στην επόμενη διετία. Η θεραπεία με φάρμακα όπως η αλενδρονάτη (Fosamax, Fosavance) μειώνουν αυτόν τον κίνδυνο στο μισό.

Μη φαρμακολογική αντιμετώπιση οστεοπόρωσης    

Σε αδύναμους και ηλικιωμένους ασθενείς πρέπει να αντιμετωπισθούν πολλαπλοί ιατρικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες για να ελαττωθεί η συχνότητα των πτώσεων. Πρέπει επίσης να λαμβάνει κανείς επαρκείς ποσότητες ασβεστίου και βιταμίνης D, να αποφεύγει το κάπνισμα και την υπερβολική λήψη αλκοόλ και επίσης να ασκείται τακτικά.

Ασβέστιο και βιταμίνη D

Σαν μονοθεραπεία τα δύο αυτά συμπληρώματα διατροφής δεν προλαμβάνουν οστεοπορωτικά κατάγματα. Πρέπει να δίδονται όμως σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες οστεοπόρωσης, για να είναι αποτελεσματικές. Πρόσφατες μελέτες δίνουν έμφαση στη λήψη ασβεστίου μόνο μέσω της τροφής (γάλα και προϊόντα γάλακτος, σαρδέλλες, αμύγδαλα, πράσινα λαχανικά με φύλλα), καθώς η λήψη ασβεστίου με μορφή  φαρμάκου έχει ενοχοποιηθεί για νεφρολιθίαση, κοιλιακά άλγη αλλά και αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβαμάτων, χωρίς η χορήγηση του να προσθέτει ιδιαίτερη προστασία από τον κίνδυνο καταγμάτων.

Διφωσφονικά

Αλενδρονάτη (Fosamax), και η ρισεδρονάτη (Actonel) έχουν έγκριση για μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση, για οστεοπόρωση από λήψη γλυκοκορτικοειδών και η αλενδρονάτη και για ανδρική οστεοπόρωση. Η αλενδρονάτη και η ρισενδρονάτη θεωρούνται πρώτης γραμμής φάρμακα για μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση επειδή μειώνουν και τα σπονδυλικά και τα μη σπονδυλικά κατάγματα. Τα διφωσφονικά από του στόματος λαμβάνονται με τον ασθενή νηστικό, με ένα ποτήρι νερό και στη συνέχεια όρθιο ή καθιστό και τελείως νηστικό για 30-60 λεπτά. Εάν δεν τηρηθεί αυτή η διαδικασία μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα από το ανώτερο γαστρεντερικό σύστημα. Το ιβανδρονικό οξύ (Bonviva) δίδεται από το στόμα μια φορά το μήνα. Toζολενδρονικό οξύ (Aclasta) δίδεται ενδοφλεβίως μια φορά το χρόνο. Επίσης ο συνδυασμός αλενδρονάτης με βιταμίνη D3 (Fosavance), που δίδεται από το στόμα μια φορά την εβδομάδα, καλύπτει και τις ανάγκες για συνχορήγηση βιταμίνης D.

Ντενοσουμάμπη (Prolia)

Ανήκει στην κατηγορία των μονοκλωνικών αντισωμάτων και χορηγείται υποδορίως μια φορά το εξάμηνο. Έχει ένδειξη για μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση και μειώνει τα σπονδυλικά, τα μη σπονδυλικά και τα κατάγματα ισχίου. Μπορεί να προκαλέσει μυοσκελετικούς πόνους και να αυξήσει την πιθανότητα κυστίτιδων.

Στρόντιο ρανελατικό (Protelos)

Διατίθεται σε φακελάκι για ανάμιξη με νερό και λήψη μία φορά ημερησίως. Μειώνει και σπονδυλικά και μη σπονδυλικά κατάγματα σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με οστεοπόρωση. Έχει ήπιες παρενέργειες (διάρροιες και πονοκεφάλους). Αποτελεί καλή εναλλακτική λύση για ασθενείς που δεν επιτρέπεται ή έχουν παρενέργειες από τη λήψη αλενδρονάτης ή ρισενδρονάτης. Αντενδείκνυται αυστηρά σε άτομα με προδιάθεση για φλεβική θρόμβωση ή για καρδιαγγειακό σύμβαμα.

Ραλοξιφένη (Evista)

Έχει ένδειξη σαν δεύτερη επιλογή σε νέες μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με οστεοπόρωση της σπονδυλικής στήλης και μόνο. Μειώνει τον κίνδυνο μόνο των σπονδυλικών καταγμάτων. Οι παρενέργειες της είναι εξάψεις, κράμπες και αυξημένος κίνδυνος φλεβικής θρομβοεμβολικής νόσου. Παράλληλα προστατεύει από καρκίνο του μαστού. 

Πεπτίδια της παραθορμόνης

Η Τεριπαρατίδη (Forsteo) και το Preotact διατίθενται σε ημερήσια υποδόρια ένεση, και μειώνουν σπονδυλικά και μη σπονδυλικά κατάγματα σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με οστεοπόρωση. Όμως δεν έχει αποδειχθεί ότι οι ουσίες αυτές μειώνουν τα κατάγματα ισχίου. Λόγω δε του μεγάλου κόστους τους χρησιμοποιούνται σε «προχωρημένες» οστεοπορώσεις που δεν ανέχονται ή δεν ανταποκρίνονται σε άλλες θεραπείες.

Θεραπεία ορμονικής αντικατάστασης (ΕRT)

Θεωρείται κατάλληλη αγωγή σε νέες μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με υψηλό κίνδυνο κατάγματος, ιδίως εκείνες με αγγειοκινητικά συμπτώματα. Σε μεγαλύτερες γυναίκες δε συνιστάται γιατί οι κίνδυνοι είναι περισσότεροι από τις ωφέλειες (αυξημένος κίνδυνος καρκίνου μαστού και καρδιαγγειακών συμβαμάτων).

 

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε:
National Osteoporosis Society
International Osteoporosis Foundation


Αφήστε ένα σχόλιο

Πρέπει να είστε συνδεδεμένοι σε για να δημοσιεύσετε ένα σχόλιο.